از دیرباز، بشر به دنبال نوشیدنی‌های انرژی‌بخش و طعم‌دهنده‌ای بوده که در عین حال، تجربه‌ای منحصر به فرد را به ارمغان بیاورد. اسپرسو، شاهکار ایتالیایی‌ها در عرصه‌ی قهوه، پاسخی شگفت‌انگیز به این جستجو است. این نوشیدنی غلیظ و معطر، با ظرافت و مهارتی بی‌نظیر از دل دانه‌های قهوه استخراج می‌شود و حسی یگانه از طعم، عطر و انرژی را به شما هدیه می‌کند.
ما در کافیمیکس، به عنوان مرجع تخصصی فروش دستگاه قهوه ساز و اسپرسو ساز و همچنین فروش انواع قهوه، مفتخریم که شما را به سفری شگفت انگیز در دنیای اسپرسو دعوت کنیم. در مقاله اسپرسو چیست؟، با تاریخچه‌ی این نوشیدنی محبوب، فرایند تهیه‌ی آن، ویژگی‌های منحصر به فرد، انواع نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو، فواید و مضرات احتمالی آن و نکات کلیدی برای تهیه‌ی یک اسپرسوی بی‌نظیر آشنا خواهید شد.
با مطالعه‌ی این مقاله، گامی مهم در جهت ارتقای دانش و تجربه‌ی خود در زمینه‌ی قهوه خواهید برداشت. شما خواهید آموخت که چگونه یک اسپرسوی باکیفیت را انتخاب و تهیه کنید، از آن لذت ببرید و با خلاقیت خود، نوشیدنی‌های متنوع و خوشمزه بر پایه اسپرسو را خلق کنید.
هدف ما در کافیمیکس، ارائه اطلاعات دقیق و جامع در زمینه‌ی قهوه به شما عزیزان است. ما بر این باوریم که هر کس شایسته‌ی تجربه‌ی یک فنجان قهوه‌ی باکیفیت و لذت‌بخش است. با مطالعه‌ی مقالات و راهنمایی‌های ما، می‌توانید به درک عمیق‌تری از دنیای قهوه دست پیدا کنید و از این نوشیدنی محبوب، به بهترین شکل ممکن لذت ببرید.
امیدواریم با همراهی شما در این سفر، گامی مثبت در جهت ارتقای فرهنگ قهوه‌نوشی در ایران برداریم و عطر و طعم بی‌نظیر اسپرسو را به خانه‌هایتان هدیه کنیم.
اسپرسو چیست؟
اسپرسو (Espresso) نوعی نوشیدنی غلیظ و تلخ قهوه است که با عبور دادن آب داغ تحت فشار زیاد از پودر قهوه آسیاب شده ریز به دست می‌آید. اسپرسو بستر بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب بر پایه قهوه از جمله لاته، کاپوچینو، ماکیاتو و آمریکانو است و در سراسر جهان به عنوان نوشیدنی انرژی‌بخش صبحانه و عصرانه شناخته می‌شود.
در این مقاله، با تاریخچه پیدایش اسپرسو، فرایند تهیه آن، ویژگی‌های منحصر به فرد، انواع نوشیدنی‌های تهیه شده با اسپرسو، فواید و مضرات احتمالی آن برای سلامتی و پرسش‌های متداول پیرامون این نوشیدنی محبوب آشنا خواهیم شد.
Espresso is a concentrated type of coffee made with specially roasted beans and an espresso machine. Finely ground beans are packed into a portafilter, which is then locked into the base of the espresso machine. Very high pressure (a necessity for espresso) forces water through the packed grounds to pull one- or two-ounce shots of creamy, thick espresso
اسپرسو نوعی قهوه غلیظ است که با دانه های مخصوص برشته شده و دستگاه اسپرسوساز تهیه می شود. دانه های ریز آسیاب شده در یک پورتافیلتر بسته بندی می شوند که سپس در پایه دستگاه اسپرسوساز قفل می شود. فشار بسیار بالا (نیازی برای اسپرسو) آب را از طریق زمین های پر شده مجبور می کند تا شات های یک یا دو انسی اسپرسوی خامه ای و غلیظ را بکشد.
تاریخچه اسپرسو
ریشه‌های پیدایش اسپرسو:
عشق و علاقه‌ی ایتالیایی‌ها به قهوه و تمایل آن‌ها به روشی کارآمدتر برای تهیه‌ی آن، جرقه‌ی اولیه‌ی اختراع اسپرسو را زد. در اواسط قرن نوزدهم میلادی، مخترعان ایتالیایی به دنبال روشی برای دم‌آوری قهوه‌ای با طعم قوی‌تر و غنی‌تر نسبت به روش‌های سنتی، مانند جوشاندن طولانی مدت قهوه در آب بودند. این روش‌های سنتی زمان بر بوده و منجر به تلخی بیش از حد قهوه می‌شد.
اختراع دستگاه اسپرسو ساز:
اگرچه ایده اولیه‌ی استخراج سریع قهوه با فشار آب به اواسط قرن نوزدهم برمی‌گردد، اما اختراع دستگاه اسپرسو ساز مدرن که زمینه‌ساز تولید اسپرسوی امروزی شد، به سال ۱۹۰۱ و لوییجی بتزرا (Luigi Bezzera) نسبت داده می‌شود. دستگاه اولیه‌ی بتزرا با استفاده از بخار آب، فشار لازم برای هدایت آب داغ از میان پودر قهوه‌ی ریز آسیاب شده را تأمین می‌کرد. این فرآیند به طور قابل توجهی زمان دم‌آوری قهوه را کاهش داده و همچنین منجر به غلظت بالاتر و طعم قوی‌تری در نوشیدنی نهایی می‌شد.
با این حال، دستگاه اولیه‌ی بتزرا دارای نواقصی بود، از جمله طعم سوختگی ناشی از استفاده از بخار آب برای ایجاد فشار. در سال ۱۹۰۳، دسیدریو پاونی (Desiderio Pavoni) حق اختراع بتزرا را خریداری کرد و با اصلاح و بهبود آن، اولین دستگاه اسپرسوساز تجاری را با نام “La Pavoni” به بازار عرضه نمود. دستگاه پاونی از آب داغ تحت فشار مستقیم برای دم‌آوری قهوه استفاده می‌کرد که منجر به طعم بهتر و کنترل بیشتر بر فرآیند عصاره گیری شد.
در دهه‌های بعد، اختراع اسپرسوساز دستخوش تغییرات و پیشرفت‌های بیشتری شد. در سال ۱۹۳۸، اکیله گیجیا (Achille Gaggia) دستگاهی را معرفی کرد که از یک پمپ پیستونی برای افزایش فشار آب استفاده می‌کرد. این نوآوری به تولید اسپرسوی با کرمای غلیظ‌تر و طعم متعادل‌تر کمک کرد. اختراع گیجیا پایه‌ی اصلی دستگاه‌های اسپرسو ساز اهرمی (Lever) شد که تا به امروز در برخی از کافی‌شاپ‌های سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در نهایت، اختراع پمپ‌های برقی در اواخر قرن بیستم، منجر به تولید دستگاه‌های اسپرسو ساز نیمه اتوماتیک و اتوماتیک شد که کاربری آسان‌تری داشته و پایداری بیشتری را در فرآیند دم‌آوری اسپرسو به همراه آوردند. این پیشرفت‌ها به محبوبیت هرچه بیشتر اسپرسو در سطح جهان دامن زد.
اسپرسو چیست؟
فرایند تهیه اسپرسو
فرایند تهیه‌ی یک اسپرسوی باکیفیت مستلزم دقت، مهارت و استفاده از تجهیزات مناسب است. مراحل اصلی این فرآیند عبارتند از:
- آسیاب کردن قهوه: اولین گام، آسیاب کردن مناسب دانه‌های قهوه‌ی تازه رست شده است. برای اسپرسو، قهوه باید به شکل پودر بسیار ریز و يكنواخت آسیاب شود. درشت بودن بیش از حد آسیاب، منجر به عصاره گیری ناقص و طعم ضعیف می‌شود، در حالی که آسیاب شدن بیش از حد ریز می‌تواند باعث انسداد فیلتر و تلخی بیش از حد اسپرسو گردد.
- فشرده‌سازی قهوه: پس از آسیاب کردن، پودر قهوه را درون سبد مخصوص (Portafilter) ریخته و با استفاده از تمپر (Tamper)، آن را به طور مساوی و محکم فشرده می‌سازند. فشرده‌سازی مناسب پودر قهوه، بستر یکنواختی را برای عبور آب داغ ایجاد می‌کند و بر طعم نهایی اسپرسو تأثیر بسزایی دارد.
- دم‌آوری اسپرسو: در مرحله‌ی نهایی، آب داغ با فشار ۹ تا ۱۵ بار از میان پودر قهوه‌ی فشرده شده عبور داده می‌شود. دمای ایده‌آل آب برای اسپرسو بین ۹۰ تا ۹۶ درجه سانتی‌گراد است. این ترکیب فشار و دما باعث می‌شود تا عصاره‌های محلول در آب قهوه استخراج شده و اسپرسوی غلیظ و معطر به دست آید.
چند نکته‌ی کلیدی در فرایند دم‌آوری اسپرسو:
- مدت زمان عصاره گیری: زمان ایده‌آل برای عصاره گیری اسپرسو ۲۵ تا ۳۰ ثانیه است. زمان کمتر منجر به عصاره گیری ناقص و طعم ضعیف می‌شود و زمان بیشتر باعث تلخی بیش از حد اسپرسو خواهد شد.
- خامه‌ی روی اسپرسو (Crema): کرمای روی اسپرسو لایه‌ی نازکی از حباب‌های ریز هوا همراه با روغن‌های معطر قهوه است که بر روی سطح اسپرسو تشکیل می‌شود. وجود این لایه نشان دهنده‌ی تازگی قهوه، آسیاب مناسب و فرآیند دم‌آوری صحیح است.
ویژگی‌های اسپرسو خوب
اسپرسو با ویژگی‌های منحصر به فردی از سایر نوشیدنی‌های قهوه متمایز می‌شود. برخی از ویژگی‌های کلیدی آن عبارتند از:
- غلظت بالا: اسپرسو به دلیل فشار بالای آب در فرآیند دم‌آوری، بسیار غلیظ‌تر از قهوه‌ی معمولی است.
- طعم قوی: اسپرسو دارای طعم قوی و تلخ‌تری نسبت به قهوه‌ی معمولی است. این طعم به دلیل استخراج بیشتر ترکیبات محلول در آب از دانه‌های قهوه ایجاد می‌شود.
- کِرِما (Crema): همانطور که پیش‌تر اشاره شد، کرمای روی اسپرسو لایه‌ی نازکی از حباب‌های هوا و روغن‌های معطر قهوه است که بر طعم و عطر اسپرسو تأثیر می‌گذارد.
- اساس نوشیدنی‌های ترکیبی: اسپرسو پایه‌ی بسیاری از نوشیدنی‌های محبوب بر پایه قهوه از جمله لاته، کاپوچینو، ماکیاتو و آمریکانو است. با افزودن شیر بخار داده شده یا آب داغ به اسپرسو، می‌توان این نوشیدنی‌های متنوع را تهیه کرد.
انواع نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو
اسپرسو به تنهایی نوشیدنی محبوبی است، اما همچنین نقش اساسی در تهیه‌ی بسیاری از نوشیدنی‌های ترکیبی بر پایه قهوه ایفا می‌کند. در اینجا به برخی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های تهیه شده با اسپرسو اشاره می‌کنیم:
آمریکانو (Americano):
آمریکانو نوشیدنی‌ای رقیق‌تر از اسپرسو است که با رقیق کردن یک یا دو شات اسپرسو با آب داغ به دست می‌آید. این نوشیدنی برای افرادی که طعم قوی اسپرسو را کمی تند می‌دانند، مناسب است. نسبت اسپرسو به آب داغ در تهیه‌ی آمریکانو می‌تواند بر اساس ذائقه‌ی فرد تنظیم شود.
لاته (Latte):
لاته یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های بر پایه اسپرسو است که با ترکیب یک یا دو شات اسپرسو، شیر بخار داده شده و کمی کف شیر تهیه می‌شود. لاته نسبت به اسپرسو طعم ملایم‌تر و بافت خامه‌ای‌تری دارد. اندازه‌ی استاندارد لاته معمولا در فنجان‌های ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌لیتری سرو می‌شود.
کاپوچینو (Cappuccino):
کاپوچینو شباهت‌هایی به لاته دارد، اما با نسبت متفاوتی از اسپرسو، شیر بخار داده شده و کف شیر تهیه می‌شود. کاپوچینو معمولا به طور مساوی از اسپرسو، شیر بخار داده شده و کف شیر تشکیل می‌شود و در فنجان‌های ۱۵۰ تا ۱۸۰ میلی‌لیتری سرو می‌گردد. کاپوچینو نسبت به لاته طعم قوی‌تر و بافت کمی سفت‌تری دارد.
ماکیاتو (Macchiato):
ماکیاتو (به معنی لکه‌دار در زبان ایتالیایی) نوشیدنی‌ای بر پایه اسپرسو است که با ریختن مقدار کمی از کف شیر روی یک شات اسپرسو تهیه می‌شود. ماکیاتو نسبت به لاته و کاپوچینو طعم بسیار قوی‌تری از اسپرسو را دارا بوده و اندازه‌ی آن نیز کوچک‌تر است (معمولا در فنجان‌های ۶۰ تا ۸۰ میلی‌لیتری سرو می‌شود).
فواید اسپرسو برای سلامتی
اسپرسو علاوه بر طعم منحصر به فرد و دلچسبش، فواید قابل توجهی برای سلامتی نیز به همراه دارد. برخی از این فواید عبارتند از:
- تقویت سطح انرژی: اسپرسو به دلیل محتوای بالای کافئین، می‌تواند به طور موقت سطح انرژی شما را افزایش داده و هوشیاری و تمرکزتان را بهبود بخشد. کافئین موجود در اسپرسو با مسدود کردن آدنوزین، یک انتقال دهنده عصبی که باعث ایجاد خواب‌آلودگی می‌شود، عمل می‌کند.
- بهبود عملکرد مغز: مطالعات نشان داده‌اند که کافئین موجود در اسپرسو می‌تواند عملکرد شناختی، زمان واکنش و حافظه را به طور موقت بهبود بخشد. همچنین، اسپرسو می‌تواند جریان خون به مغز را افزایش داده و به تامین اکسیژن و مواد مغذی برای سلول‌های مغزی کمک کند.
- کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف اسپرسو ممکن است با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های خاصی مانند پارکینسون، آلزایمر، دیابت نوع ۲ و برخی از انواع سرطان مرتبط باشد. البته، این تحقیقات نیاز به مطالعات بیشتر برای تأیید قطعی این ادعاها دارند.
- منبع آنتی‌اکسیدان‌ها: اسپرسو منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌توانند از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت کنند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایدار هستند که می‌توانند به DNA و سلول‌ها آسیب برسانند و خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را افزایش دهند.
نکته: مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به عوارضی مانند بی‌خوابی، اضطراب، سردرد و افزایش ضربان قلب شود. افراد باردار، شیرده و افراد با مشکلات خاص سلامتی باید در مصرف کافئین احتیاط کرده و با پزشک خود مشورت نمایند.
عوارض جانبی احتمالی اسپرسو
همانطور که اشاره شد، اسپرسو به دلیل محتوای بالای کافئین، می‌تواند در صورت مصرف بیش از حد، عوارضی را به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- بی‌خوابی: کافئین موجود در اسپرسو می‌تواند باعث اختلال در خواب و بی‌خوابی شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود از مصرف اسپرسو در ساعات پایانی روز خودداری کنید.
- اضطراب: کافئین می‌تواند باعث افزایش اضطراب و تشدید علائم در افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی شود.
- سردرد: مصرف بیش از حد کافئین می‌تواند منجر به سردرد، به خصوص در افراد مبتلا به میگرن شود.
- افزایش ضربان قلب: کافئین می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود. افراد با مشکلات قلبی عروقی باید در مصرف کافئین احتیاط کرده و با پزشک خود مشورت نمایند.
نکته: اگر هر یک از این عوارض جانبی را پس از مصرف اسپرسو تجربه کردید، مصرف آن را محدود کرده و یا با پزشک خود مشورت نمایید.
نتیجه‌گیری
اسپرسو نوشیدنی محبوبی با طعم منحصر به فرد و فواید قابل توجهی برای سلامتی است. با این حال، به دلیل محتوای بالای کافئین، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. برای بهره‌مندی از مزایای اسپرسو و به حداقل رساندن عوارض جانبی آن، توصیه می‌شود به مقدار متعادل (معمولا ۱ تا ۲ شات در روز) مصرف شود و از مصرف آن در ساعات پایانی روز خودداری گردد. همچنین، افراد با مشکلات خاص سلامتی باید قبل از مصرف اسپرسو با پزشک خود مشورت نمایند.
پرسش‌های متداول
۱. بهترین نوع قهوه برای تهیه اسپرسو چیست؟
بهترین نوع قهوه برای اسپرسو، قهوه‌ای با رست تیره و آسیاب شده ریز است. قهوه‌های رست تیره طعم قوی‌تر و غلیظ‌تری دارند و برای دم‌آوری اسپرسوی باکیفیت مناسب‌تر هستند.
۲. چگونه می‌توانم یک اسپرسوی باکیفیت در خانه تهیه کنم؟
برای تهیه اسپرسوی باکیفیت در خانه، به یک دستگاه اسپرسوساز مناسب، قهوه تازه رست شده و آسیاب شده ریز و همچنین تمپر و سبد مخصوص (Portafilter) نیاز دارید.
۳. چه تفاوتی بین اسپرسو و قهوه ترک وجود دارد؟
اسپرسو و قهوه ترک هر دو نوع قهوه‌ی آسیاب شده‌ی ریز هستند که با عبور دادن آب داغ از آن‌ها تهیه می‌شوند. با این حال، تفاوت‌های کلیدی بین این دو نوشیدنی عبارتند از:
- فرآیند دم‌آوری: اسپرسو با فشار بالای آب داغ تهیه می‌شود، در حالی که قهوه ترک با جوشاندن آرام قهوه‌ی آسیاب شده ریز در آب روی حرارت ملایم دم‌آوری می‌گردد.
- غلظت: اسپرسو به دلیل فشار بالای آب، غلظت و طعم بسیار قوی‌تری نسبت به قهوه ترک دارد.
- کِرِما: اسپرسو دارای لایه‌ی نازکی از کرمای طلایی رنگ است، در حالی که قهوه ترک فاقد این لایه می‌باشد.
- سرو: اسپرسو به صورت شات‌های کوچک (معمولا ۳۰ تا ۳۵ میلی‌لیتر) سرو می‌شود، در حالی که قهوه ترک در فنجان‌های کوچک مخصوص به خود و همراه با تفاله قهوه سرو می‌گردد.
۴. اسپرسو را با چه چیزی می‌توان نوشید؟
اسپرسو را می‌توان به تنهایی (شات) و یا همراه با شیر یا آب داغ (آمریکانو) نوشید. همچنین، اسپرسو پایه‌ی بسیاری از نوشیدنی‌های ترکیبی بر پایه قهوه مانند لاته، کاپوچینو، ماکیاتو و غیره است.
۵. آیا مصرف اسپرسو برای کودکان و نوجوانان مناسب است؟
کافئین موجود در اسپرسو می‌تواند بر خواب و سلامت کودکان و نوجوانان تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل، مصرف اسپرسو برای افراد زیر ۱۶ سال توصیه نمی‌شود.